Bill Pijl, stichter van de unieke Groninger basketbalcultuur
Groningen afficheert zich als de basketbalstad van Nederland. Die statuur mag als dé erfenis van Bill Pijl worden beschouwd nu hij als Godfather van deze sport in Groningen op 78-jarige leeftijd naar het hiernamaals is afgereisd. Want ja, op de keper beschouwd mag Bill Pijl toch wel de stichter c.q. grondlegger van de unieke basketbalcultuur in de stad worden gezien. Hij was veel, maar toch vooral Mister Basketball. Met twee l’s op het eind, want Bill Pijl hield er in Groningen een American way of life op na. Hij ademde basketbal, at het en sliep er ook nog eens mee.
Zijn intense beleving van het basketbal leverde hem, althans in Stad en Ommeland, een ongeëvenaarde kennis van het spel op. Die hield hij niet alleen voor zichzelf. Nee, Bill Pijl was er alles aan gelegen dat zijn liefde voor het basketbal met zo veel mogelijk Groningers werd gedeeld. Jeugdige Stadjers vooral. Hij had daar een ideaal podium voor, de Cort van den Linden ULO in de Violenstraat. Daar verdiende hij de kost als leraar handvaardigheid. Maar naar buiten uit was hij er bovenal basketbalideoloog. Gymnastieklessen waren, dank zij Bill Pijl, veelal basketbaltrainingen.
Bill Pijl kreeg wat hij nastreefde; een unieke vijver voor basketbaltalent. Met als exponenten jongens als Albert van der Ark, Eddie Landman, Jeroen Talens, Cees Snitjer en Michiel Houttuin. Allemaal door Bill Pijl hoogstpersoonlijk gekneed tot basketballers van nationaal topniveau. Maar hij bracht er meer, te veel om allemaal op te noemen.
Om hen een optimale kans op ontplooiing te bieden, richtte Bill Pijl, samen met Dick Jager (uitbater van café Time Out) in 1969 een eigen club op: de Basketbal Vereniging Groningen, kortweg BVG genaamd. Op die manier kon hij vorm geven aan nóg een ambitie: met eigen jongens doorstoten naar de eredivisie. En jawel, ook deze missie slaagde. Tien jaar later promoveerde BVG, met Bill Pijl als headcoach, naar de eredivisie. Maar daar liep dit avontuur spaak, want de (toen nog) rijk gesponsorde eredivisionisten, inclusief stadgenoot Nationale Nederlanden Donar, gebruikten BVG voornamelijk als kanonnenvoer. Degradatie was het logische gevolg, hoewel Bill Pijl in LJ Pipkin een hele aardige Amerikaanse versterking had gevonden.
Hoewel het sprookje BVG, mede door het verdwijnen van de Cort van den Linden-school, vervolgens een langzame dood zou sterven, bleef de passie van Bill Pijl voor het basketbal onveranderd groot sinds hij in de aloude Korenbeurs kennismaakte met deze tak van sport. Het was in de tijd, jaren vijftig, dat Groningen nog geen sporthal had en de basketballers en volleyballers op de kop van de Vismarkt hun kunsten mochten vertonen, zoals de handballers dat deden in de groenteveiling aan de Peizerweg. Ook in de Korenbeurs profileerde Bill Pijl zich al als een aanjager van de nieuwe, uit Amerika overgewaaide sport. Hij stond aan de wieg van White Socks, één van vele Groninger basketbalclubs in de pionierstijd van het basketbal.
Hoewel niemand qua kennis en beleving van het basketbal aan Bill Pijl kon tippen, is hij gek genoeg nooit bij Donar, toch het basketbaluithangbord van de stad, in beeld geweest voor wat voor functie dan ook. Dat was altijd de grote frustratie van Bill Pijl, al waakte hij er voor dat aan de grote klok te hangen. Daarvoor was zijn trots te groot. Maar hij waande zich de profeet die in eigen land – in dit geval stad – niet wordt gewaardeerd. Terwijl hij zich toch ruimschoots had onderscheiden als succesvol performer van basketbaltalent. Voor een functie van hoofd jeugdopleiding zou hij bijvoorbeeld geknipt zijn geweest, maar alle beleidsbepalers van Donar gingen, al of niet angstvallig, aan zijn deur voorbij.
Wellicht was dat anders geweest als Bill Pijl in 1986 was ingegaan op de uitnodiging van Jos Timmer en Kor Kooi om, samen met vertegenwoordigers van de andere Groninger basketbalclubs, mee te gaan praten over de terugkeer van topbasketbal in Groningen na het (eerste) failliet van Donar. Maar als enige club, weet Grietje Pasma - toen nog actief bij Olympia - bedankte BVG voor dit bilateraal overleg. Bill Pijl moet hebben gedacht dat zijn BVG de rol van Donar wel kon overnemen. Dat bleek een miscalculatie en hij gooide op die manier in feite zelf de deur naar Donar in het slot.
Toch keerde coach Pijl terug in de eredivisie. Dat was eind vorige eeuw, toen Jack Hartog, de basketbalgoeroe van Assen, daar eind vorige eeuw een eredivisieclub uit de grond stampte: Nuva*Drenthe. Bill Pijl mocht de coaching doen. Ook dit eredivisiehoofdstuk was geen succes. Al snel bleek dat er in Assen te weinig financiële power was voor topbasketbal op de lange termijn. Hetzelfde was eerder het geval bij de vrouwen van Olympia, waar Bill Pijl ook technisch roerganger is geweest.
Mede daardoor wordt hij niet zo zeer herinnerd als een topcoach, maar bovenal als een jeugdopleider, motivator en grondlegger van de inmiddels unieke Groninger basketbalcultuur. Het heeft hem dwars gezeten dat hij nooit de kans heeft gekregen zich als coach op topniveau, bij clubs met geld dus, te bewijzen.
Hij moest het in MartiniPlaza doen met een rol als analist van RTV Noord bij de topwedstrijden van Donar. Hetgeen hem als docent met verbale en didactische gaven heel goed afging. Van enige afgunst richting de club die hem niet zag zitten, liet hij niets doorschemeren. Hij richtte zich louter en alleen op het maken van kanttekingen die er toe deden.
Echter, ook zonder Donar op zijn cv kan Bill Pijl in de annalen van de Groninger sporthistorie worden bijgezet als de man die een onuitwisbaar stempel heeft gedrukt op de ontwikkeling van Groningen tot basketbalstad van Nederland. Die verdienste blijft eeuwig staan.