Eerste lichtwedstrijd
Geen dag of er wordt wel gevoetbald tegenwoordig.
Ooit was dat, althans wat betreft ons topvoetbal, slechts één dag per week. Op de zondag. Of om twee uur, veelal in de Randstad, of om half drie, elders in het land. Dat was vaste prik en duidelijk. Iedere voetballiefhebber wist waar hij aan toe was.
Dat is nu wel even anders. De ene week wordt er vrijdagavond gespeeld, de andere zondag rond etenstijd en dan weer op woensdagavond, of zelfs de maandagavond. Dat heeft te maken met commerciële belangen; hoe meer wedstrijden op tv, hoe meer geld er wordt verdiend in het profvoetbal.
Die evolutie is ingezet in de jaren vijftig van de vorige eeuw, toen kunstlicht zijn intrede deed op de Nederlandse velden. Het voetbal kreeg daardoor een nieuwe dimensie, met name op internationaal vlak. De Europa Cup, inmiddels Champions League geheten, dankt haar bestaan aan de komst lichtinstallaties in de stadions.
Ook Groningen, voetbalstad als het was en is, ging destijds mee in deze trend. Ruim 65 jaar geleden, op 28 maart 1951, werd hier de eerste lichtwedstrijd gespeeld. Dat gebeurde in het Oosterpark, met een wedstrijd tussen de elftallen van Groningen en Friesland, die de Stadjers met 5-3 wonnen. Hofleverancier was GVAV, met jongens als Otto Roffel, Klaas Buist en Henk Drewes.
De sensatie dat er 's avonds na zonsondergang kon worden gevoetbald was op zich al een belevenis. Pas 5 minuten voor de aftrap floepten de lampen aan. Dat ging lichtmastgewijs aan en dat ontlokte het uitverkochte Oosterpark steeds weer een langgerekt Ooooooooohhhhhhhhhhhhh!
Ook waren lichtwedstrijden ideaal voor vriendschappelijk internationaal voetbal, zoals de semi-interlands tussen Noord-Nederland en Noord-Duitsland, waarmee de fameuze goalgetter van Hamburger SV, Uwe Seeler, zijn opwachting maakte in het Oosterpark.
Het bleef niet bij deze ene beroemde voetballer die we in Groningen te zien kregen. GVAV speelde een keer tegen het Moskou's elftal, dat de destijds beste keeper ter wereld, Lev Yashin, had meegenomen. Stanley Matthews, een Engelse voetballegende van toen Stoke City, showde zijn vermaarde dribbels onder Gronings kunstlicht en voor Lothar Emmerich en Hoppie Kurrat, twee vedetten van Borussia Dortmund, liep de tent ook vol.
Zelfs de allerbeste voetballer van die tijd, de Braziliaan Pele, kwam langs met zijn club Santos. Dat was in 1959, nadat Pele een jaar als 17-jarig wonderkind, zijn land in Zweden naar de wereldtitel had geloodst. Hij vormde een gouden binnentrio met Didi en Vava.
Toen Johan Kuil, destijds een zeer gedreven directeur van de dienst sport en recreatie van de gemeente Groningen, hoorde dat Santos met Pele een Europese toer zou gaan maken, meldde hij zich direct bij de organisatie hiervan. Een lichtwedstrijd met Pele zou een mooi afscheidscadeau zijn voor Klaas Schipper, de Groninger arbiter die het tot international had gebracht. Er moest echter wel een betere tegenstander komen dan GVAV. Dat werd Feyenoord, met toppers als keeper Eddy Pieters Graafland, Kees Rijvers en Coen Moulijn.
Uiteraard was het Oosterpark met 17.500 toeschouwers weer eens afgeladen vol om deze historische wedstrijd te zien. En jawel, de Brazilianen lieten onder aanvoering van Pele het aangekondigde sambavoetbal zien. Feyenoord was volstrekt kansloos. 0-3 werd het. Klaas Schipper had de regie strak in handen. Zo weigerde hij Pele een wissel nadat Santos met 2-0 voorstond. Hij gaf de werreldkampioen te verstaan dat hij dat niet kon maken tegenover al die mensen die speciaal voor hem, Pele, een kaartje hadden gekocht.
Pele knikte slechts. Scheidsrechters werden toen nog niet tegengesproken.